Αρώνια : Οι Ιδιότητες ενός superfood

Η Αρώνια η μελανόκαρπη (Aronia melanocarpa) ανήκει στην οικογένεια των ροδοειδών (Rosaceae) και είναι ευρέως διαδεδομένη ως “black Chokeberry”. Προέρχεται από τη Βορειανατολική Αμερική και η συστηματική καλλιέργεια του φυτού στην Ευρώπη άρχισε με το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού είχε αναγνωριστεί ως φαρμακευτικό φυτό. Είναι φυλλοβόλος θάμνος με ύψος που φτάνει τα 3m. Ο καρπός του είναι μικρός, μαύρος και συνήθως είναι στρογγυλός ή οβάλ. Ανθίζει από τα μέσα Μαϊου και ο καρπός του ωριμάζει στο τέλος του καλοκαιριού.

Ο φυσικός χυμός της αρώνιας έχει έντονο σκούρο χρώμα, το οποίο οφείλει στην υψηλή του περιεκτικότητα σε ανθοκυανίνες (φυσικές χρωστικές). Η γεύση του φρέσκου φρούτου είναι στυφή λόγω της ταννίνης, ωστόσο χρησιμοποιείται για την παραγωγή νόστιμων γλυκών του κουταλιού, ζελέ και μαρμελάδας. Επίσης από την αρώνια μπορεί να παρασκευαστεί λικέρ, κρασί και χυμός. Στο εξωτερικό λόγω των πολύτιμων φαρμακευτικών της ιδιοτήτων διατίθεται στα φαρμακεία σε κάψουλες, σταγόνες κ.α – άλλωστε συγκαταλέγεται στην κατηγορία των superfoods (ή υπερτροφές) – .

Ιδιότητες του φυτού αρώνια :

1. Ομαλοποιεί την αρτηριακή πίεση

2. Βοηθά στην καταπολέμηση της υπέρτασης 50ml χυμό 3 φορές την ημέρα. (Κλινικές δοκιμές)

3. Προλαμβάνει και αντιμετωπίζει μια σειρά από καρδιαγγειακά νοσήματα.

4. Ενισχύει τους συνδετικούς ιστούς.

5. Μειώνει τα επίπεδα των ορμονών του στρες.

6. Προκαλεί απελευθέρωση του ραδίου δραστικών ουσιών και βαρέων μετάλλων

7. Βοηθά την θεραπεία του καρκίνου.

8. Έχει Ισχυρές αντιοξειδωτικές δράσεις

9. Αυξάνει την ζωτικότητα του σώματος, υπερνικά νευρικές διαταραχές, και την κόπωση ,διεγείρει την ανάπλαση των μυών και των ιστών, το σχηματισμό του αίματος και το μεταβολισμό.

10. 'Έχει Αντισηπτικές ιδιότητες: Ισχυρό εργαλείο για την καταπολέμηση του ιού της γρίπης. Υψηλή περιεκτικότητα του ιωδίου οφελεί στην ανάπτυξη των παιδιών. Ανακουφίζει από βρογχίτιδα.

11. Είναι Επωφελής για εγκύους, παιδιά, διαβητικούς, αθλητές και για ασθενείς που υποβάλλονται σε πολύπλοκες αγωγές.

12. Αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.

13. Έχει Υποαλλεργικά αποτελέσματα: Χρησιμοποιείται σε γαστρίτιδα, αιμορραγία, αναιμία, ρευματισμούς.

Επίσης ο  καρπός της Αρωνίας περιέχει βιταμίνες : Α, Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β9, C, E, K, P. Η ιδιαίτερη περιεκτικότητα του φυτού σε πηκτίνη (τον φυσικό οξικό πολυσακχαρίτη που αφθονεί στα μήλα, στα κυδώνια και στα πορτοκάλια) βοηθά στην απορρόφηση και την προστασία των οργανισμών από την ραδιενέργεια. Για αυτό τον λόγο στις Ανατολικές χώρες της Ευρώπης και στην πρώην ΕΣΣΔ ο καρπός της Αρωνίας χορηγείται σε εργάτες πυρηνικών εργοστασίων και κοσμοναύτες, πριν και μετά τις διαστημικές τους αποστολές. Ο καρπός της αρώνιας είναι πολύτιμος για τη φαρμακοβιομηχανία, ενώ τα εκχυλίσματα των φύλλων και των καρπών έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες και θεραπεύουν πολλές ασθένειες, όπως φλεγμονές, καρδιοπάθειες, διαβήτη κ.ά.

Καλλιέργεια με ικανοποιητικό εισόδημα η αρώνια

Τα 1.000 ευρώ ανά στρέμμα μπορεί να φτάσει η οικονομική απόδοση. Σε διάφορα κλίματα και εδάφη μπορεί να αναπτυχθεί το φυτό. Το φυτό αρώνια, αν και δεν είναι ευρέως γνωστό στους περισσότερους καλλιεργητές, ανήκει στα λεγόμενα super foods λόγω της υψηλής διατροφικής του αξίας και βρίσκεται ψηλά στη λίστα με τις σημαντικότερες εναλλακτικές καλλιέργειες στη χώρα μας.

Η αρώνια η μελανόκαρπη είναι ένας θάμνος που αναπτύσσεται σε υγρές περιοχές και κυρίως σε όξινα εδάφη. Είναι λιτοδίαιτο είδος, πολύ ανθεκτικό φυτό και δεν απαιτεί μεγάλες καλλιεργητικές απαιτήσεις

Οι κλιματικές και εδαφικές συνθήκες της Ελλάδας θεωρούνται ιδανικές για την καλλιέργεια του συγκεκριμένου φυτού, ενώ οι οικονομικές αποδόσεις που μπορούν να φθάσουν σε βάθος τριετίας τα 1.000 ευρώ ανά στρέμμα, δικαίως καθιστούν την αρώνια μια εναλλακτική καλλιέργεια που μπορεί να προσφέρει ικανοποιητικό εισόδημα.

Η αρώνια η μελανόκαρπη είναι ένας θάμνος που αναπτύσσεται σε υγρές περιοχές και κυρίως σε όξινα εδάφη. Είναι λιτοδίαιτο είδος χωρίς μεγάλες καλλιεργητικές απαιτήσεις και μπορεί να καλλιεργηθεί σε διαφορετικά κλίματα (ξηρά ή υγρά) και εδάφη (αμμώδη έως πηλώδη, όξινα, ουδέτερα, αλκαλικά).

Ευδοκιμεί και αναπτύσσεται ταχύτερα σε υγρά, ελαφρά και τυρφώδη εδάφη, ενώ, παρότι απαιτεί ηλιοφάνεια, ωστόσο ευδοκιμεί και σε ημίσκιο περιβάλλον. Γενικά δηλαδή είναι ένα πολύ ανθεκτικό φυτό, εύκολα προσαρμόσιμο σε ποικίλες εδαφοκλιματικές συνθήκες.

Είναι μακρόβιος και μειωμένων γενικώς απαιτήσεων θάμνος, διότι αναπτύσσει ευρύ ριζικό σύστημα και αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (<-25 °C), με αποτέλεσμα να μπορεί να καλλιεργηθεί χωρίς πρόβλημα σχεδόν σε όλες περιοχές της Ελλάδας με εξαίρεση τις πολύ θερμές περιοχές όπου έχουμε συχνούς καύσωνες. Η ταχύτητα ανάπτυξης των φυτών είναι αργή (30-40 εκ. ανά έτος), όμως η διάρκεια ζωής είναι μεγάλη (έως 100 έτη). Αναπτύσσει πολλές παραφυάδες και μεταφυτεύεται εύκολα. Ανθίζει τον Ιούλιο ή Αύγουστο, τα άνθη είναι άσπρα και φύονται σε μικρές ταξιανθίες. 

Στην Ελλάδα ωριμάζει νωρίτερα (Αύγουστος - αρχές Σεπτεμβρίου, ανάλογα με το κλίμα). Η παραγωγή καρπών αρχίζει από το τρίτο έτος και σταδιακά αυξάνεται. Στην Ευρώπη η αρώνια καλλιεργείται σε διάφορες χώρες (Ρωσία, Λιθουανία, Βουλγαρία, Σουηδία, Τσεχία), και σε ευρεία έκταση στην Πολωνία. Στη Λιθουανία παρασκευάζεται κρασί (από τους καρπούς της αρόνιας) που ονομάζεται “Aronijos” που συνιστάται για πρόληψη από καρδιοπάθειες. Η αρώνια εισάχθηκε από την Αμερική στην Ανατολική Ευρώπη, πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, και αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως καλλωπιστικό φυτό.

Ομως, μετά τον πόλεμο, χρησιμοποιήθηκε σαν φαρμακευτικό φυτό από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης και είναι χαρακτηριστικό πως εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα καλλιεργούνται σήμερα στη Σιβηρία, ενδεικτικό ότι αντέχει και στο πολύ ψυχρό κλίμα. Στις χώρες αυτές οι μεγαλύτερες ποσότητες χρησιμοποιούνται στη φαρμακολογία, αλλά και για την παρασκευή χυμού, ο οποίος είναι πλούσιος σε φαινόλες, κατεχίνες, φλαβονόλες κ.ά. Στις γειτονικές βαλκανικές χώρες τους χρησιμοποιούν για να παρασκευάσουν μαρμελάδα ή γλυκά.

Υψηλή η ζήτηση για τους καρπούς και τον χυμό

Πρώτης τάξης ευκαιρία για να αποκτήσουν οι αγρότες ικανοποιητικό πρόσθετο εισόδημα αποτελεί η καλλιέργεια της αρόνιας. Αν και το κόστος της καλλιέργειας είναι χαμηλό, η στρεμματική όσο και η οικονομική απόδοση είναι ικανοποιητική, καθώς στην Ελλάδα η αρώνια μπορεί να δώσει καθαρό εισόδημα που να φτάνει τα 1.000 ευρώ το στρέμμα.

Σε διεθνές επίπεδο η ζήτηση των καρπών της αρόνιας, αλλά κυρίως των χυμών της, υπερβαίνει κατά πολύ από την προσφορά. Η ζήτηση αυτή προέρχεται κυρίως από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, όπου η αρόνια χρησιμοποιείται για την παρασκευή τροφίμων. Στην Αγγλία, στο Βέλγιο και στη Γαλλία υπάρχει μεγάλη ζήτηση για τους χυμούς, το ξίδι και τα σιρόπια που έχουν σαν βάση την αρώνια.

Για τον καρπό της αρώνιας, που καταναλώνεται νωπός, δεν υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από το καταναλωτικό κοινό, λόγω του ότι είναι στυφός, ενώ για τους χυμούς του υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού η τιμή της αρώνιας κυμαίνεται μεταξύ 3,5-4,5 ευρώ ανά κιλό. Η τιμή των κατεψυγμένων καρπών κυμαίνεται μεταξύ 2,5-3,5 ευρώ ανά κιλό, ενώ του χυμού της αρώνιας σε μείγμα με άλλους χυμούς κυμαίνεται μεταξύ 10-12 ευρώ ανά κιλό.

Πειράματα ανέδειξαν την κατάλληλη -για τις συνθήκες της Ελλάδας- ποικιλία

Η πρώτη καλλιέργεια αρώνιας στην Ελλάδα έγινε πριν από τρία χρόνια (με φυτάρια ποικιλίας Νότιας Βουλγαρίας, ηλικίας τριών ετών) στην περιοχή των Σερρών, με ιδιοκτήτη τον Κωνσταντίνο Φοκμενίδη. Η καλλιεργούμενη έκταση είναι 4 στρέμματα, 160 φυτά/στρέμμα, συνολικά 160 x 4=600 φυτά.

Η καλλιέργεια είναι βιολογική, διότι δεν χρησιμοποιήθηκαν φυτοφάρμακα, χημικά λιπάσματα και δεν υπήρξαν ασθένειες. Στο αγρόκτημα έγινε εμπλουτισμός μόνο με φυσικό λίπασμα (κοπριά) και τα φυτάρια αρδεύονται (με σύστημα στάγδην). Η παραγωγή σε καρπούς σήμερα, μετά από τρία έτη, κυμαίνεται από 8-13 κιλά ανά φυτάριο (μέσος όρος 10 κιλά/φυτό, ή 10 x 160=1.600 κιλά/στρέμμα).

Τα ερευνητικά πειράματα προσαρμογής δύο ποικιλιών της αρώνιας (Βουλγαρίας και Ολλανδίας) στην Ελλάδα είναι μακροχρόνια και άρχισαν το 1987 με συνεργασία του υπουργείου Γεωργίας/Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών, του Ταμείου Διαχείρισης Πανεπιστημιακού Δάσους Ταξιάρχη Χαλκιδικής και της Δασολογικής Σχολής της Σόφιας, και συνεχίζονται μέχρι σήμερα από το ΕΘΙΑΓΕ/ΙΔΕ. Στο τελευταίο διάστημα (2005-2011), στο ΕΘΙΑΓΕ / Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών, δοκιμάστηκε ο πολλαπλασιασμός της αρώνιας από μοσχεύματα και σπόρους, που προήλθαν από ποικιλίες δύο περιοχών, μία της Ελλάδας (ορεινή ποικιλία /Ταξιάρχης-Χαλκιδική), και μία της Νότιας Βουλγαρίας (πεδινή ποικιλία). Από τον πολλαπλασιασμό αυτό προήλθε και η πρώτη καλλιέργεια αρόνιας στη περιοχή των Σερρών.

Τα φυτάρια διατέθηκαν σε ιδιώτες των περιοχών Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής. Τα πειράματα του ΕΘΙΑΓΕ/ΙΔΕ απέδειξαν ότι τα φυτάρια που προέρχονται από σπόρους είναι πιο εύρωστα και στις δύο ποικιλίες. Από τα παραπάνω πειράματα, προέκυψε ότι η ποικιλία της Νότιας Βουλγαρίας είναι πιο ενδεδειγμένη από την ποικιλία Ολλανδίας/Βελγίου για την καλλιέργεια της αρόνιας στην Ελλάδα, διότι προσαρμόζεται ευκολότερα στις ελληνικές συνθήκες και αντέχει σε υψηλές θερμοκρασίες.

Οι τεχνικές για αποδοτική σοδειά

Η αρώνια μπορεί να καλλιεργηθεί σε σχεδόν όλους τους τύπους εδαφών, με την προϋπόθεση ότι τα εδάφη πρέπει να αποστραγγίζονται. Δεν απαιτεί παρά ελάχιστο κλάδεμα. Πρέπει να κλαδεύονται τα ξερά κλαδιά ώστε το φυτό να αναπτύσσεται σε φωτεινότερες συνθήκες. Η αρώνια είναι μία βιολογική καλλιέργεια καθώς δεν προσβάλλεται από ασθένειες και γι' αυτόν τον λόγο δεν χρειάζεται ραντίσματα και λιπάνσεις (παρά μόνο με ζωικά ή φυτικά υπολείμματα, κοπριά).

Πολλαπλασιασμός : Ο πολλαπλασιασμός γίνεται με εύκολο τρόπο, είτε από τους καρπούς, είτε από μοσχεύματα (από νεαρά κλαδιά). Ο ταχύτερος και αποτελεσματικότερος τρόπος πολλαπλασιασμού είναι με σπόρους. Οι σπόροι των καρπών μπορούν να αποθηκευτούν σε υγρό και ψυχρό περιβάλλον (2°C) για διάστημα τριών μηνών. Η σπορά γίνεται στη διάρκεια των χειμερινών μηνών και η βλάστηση αρχίζει σε διάστημα 1-3 μηνών μετά τη σπορά, όταν η θερμοκρασία ξεπεράσει τους 15°C (Απρίλιος).

Ο πολλαπλασιασμός των φυτών μπορεί να γίνει και με μοσχεύματα, διότι επιτυγχάνεται εύκολα, είτε σε εξωτερικές συνθήκες (από νεαρά κλαδιά τη θερινή περίοδο, Ιούλιος - Αύγουστος), είτε σε συνθήκες θερμοκηπίου με σταθερή θερμοκρασία και υγρασία/υδρονέφωση (από νεαρά κλαδιά τη χειμερινή περίοδο).

Απαιτήσεις σε κλίμα - έδαφος:

Είναι είδος λιτοδίαιτο και μπορεί να καλλιεργηθεί ευρύτατα σε διαφορετικά κλίματα (ξηρά ή υγρά) και εδάφη (αμμώδη έως πηλώδη, όξινα, ουδέτερα, αλκαλικά). Ευδοκιμεί και αναπτύσσεται ταχύτερα σε υγρά, ελαφρά και τυρφώδη εδάφη. Απαιτεί ηλιοφάνεια, αλλά δύναται να ευδοκιμήσει και σε ημίσκια περιβάλλοντα. Η αρόνια αντέχει σε παγετούς (-25°C), όμως επηρεάζεται από υψηλές θερμοκρασίες (καύσωνες >42 °C). Τέλος, πρέπει να ποτίζεται το καλοκαίρι, ιδιαίτερα στα πρώτα τρία έτη μετά τη φύτευση (κατά προτίμηση με στάγδην άρδευση).

Προετοιμασία του εδάφους - Αποστάσεις φύτευσης:

Πριν από τη φύτευση γίνεται μια αναμόχλευση του εδάφους με φρέζα και στη συνέχεια διανοίγονται οπές βάθους 50 εκ. (όταν τα φυτάρια είναι τριετή), ανάλογα με την απόσταση φύτευσης (φυτευτικός σύνδεσμος). Οι κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης, σε μέτρα, είναι 3 Χ 3, 3 Χ 2,5 ή 3 Χ 2 μ. Ακολουθούν 1-2 κατεργασίες με φρέζα και ισοπέδωση του εδάφους. Στη συνέχεια μπορούν να δημιουργηθούν αναχώματα με διαστάσεις που ποικίλλουν ανάλογα με το αρδευτικό σύστημα που έχει εγκατασταθεί στη φυτεία, την κλίση του εδάφους κ.ά.

Λίπανση: Δεν χρειάζονται χημικά λιπάσματα, διότι η καλλιέργεια της αρόνιας γίνεται κατά κανόνα βιολογικά. Ομως η παραγωγή αυξάνεται με την εμπλουτισμό του εδάφους με οργανική ουσία (κοπριά), διότι βελτιώνονται η δομή και η σύσταση του εδάφους.

Βιβλιογραφία :

http://www.aronia.gr/

http://ippofaespellas.com

http://www.e-geoponoi.gr

http://www.ethnos.gr  (Ένθετο Επαγγελματικές Ευκαιρίες)

http://food-isimo.blogspot.gr - Αρώνια : Η εναλλακτική καλλιέργεια με φαρμακευτικές ιδιότητες!