Τις τελευταίες δυο δεκαετίες, εμφανίστηκαν μια σειρά από διατροφικά σκάνδαλα στην Ευρώπη αλλά και σ'ολόκληρο τον κόσμο (όπως για παράδειγμα η γρίπη των πουλερικών, οι τρελές αγελάδες, οι διοξίνες και τελευταία το σκάνδαλο με το εντερο-βακτήριο E.Coli), που τάραξαν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην ασφάλεια των τροφίμων αλλά και στην τροφική αλυσίδα (αυτό που κοινώς λέγεται από το χωράφι στο πιάτο).
Στον 21ο αιώνα που ζούμε, η τροφική αλυσίδα είναι πλέον παγκόσμια και ξεκινώντας από τον αγρότη–εκτροφέα, τον μεταποιητή, τον διανομέα, τον εισαγωγέα, καταλήγει στον έμπορο και τελικά στο πιάτο μας. Βλέπουμε δηλαδή, μια αλυσίδα που περιλαμβάνει κρίκους από διαφορετικά μέρη του κόσμου. Αν κάποιος κρίκος της αλυσίδας αυτής που μπορεί να ξεκινά από κάποια άλλη χώρα είναι αδύναμος (π.χ. με μή εφαρμογή ορθών αγροτικών και κτηνοτροφικών διαδικασιών), τότε τα αποτελέσματα επηρεάζουν όλη την αλυσίδα και μπορούν να φτάσουν μέχρι το πιάτο του τελικού καταναλωτή.
Διατροφικά σκάνδαλα :
Τα τελευταία χρόνια, μια σειρά από διατροφικά σκάνδαλα δημιούργησαν μεγάλη ανησυχία στον καταναλωτή. Ας θυμηθούμε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 τη νόσο των τρελών αγελάδων (BSE, Bovine Spongiform Encephlopathy), που οδήγησε σε σφαγή σχεδόν 200.000 βοοειδών και σχεδόν 10 εκατομμύρια ευρώ ζημία στην Αγγλία και φυσικά την έλλειψη εμπιστοσύνης που δημιουργήθηκε στο βόειο κρέας και τα προϊόντα του.
Μεταγενέστερα, το σκάνδαλο των διοξινών το 1999, που προκάλεσαν ισχυρό χτύπημα στο Βέλγιο και θεωρήθηκε, όχι μόνο σαν διατροφική κρίση, αλλά και σαν πολιτική, με δεδομένο τον κακό χειρισμό που έγινε από την κυβέρνηση του Βελγίου. Αποτέλεσμα της κρίσης στο Βέλγιο, ήταν να θανατωθούν χιλιάδες χοίροι και πουλερικά, καθώς και η γενικευμένη απαγόρευση της εξαγωγής βελγικών τροφίμων ζωικής προέλευσης.
Πιο πρόσφατο συμβάν, ήταν η περίπτωση της κινέζικης μελαμίνης, που οδήγησε στο νοσοκομείο χιλιάδες παιδιά στην Κίνα και στο θάνατο 11 βρέφη. Η εκτιμώμενη οικονομική ζημία ήταν 3 δις δολάρια, καθώς και την έλλειψη εμπιστοσύνης των καταναλωτών στα κινέζικα τρόφιμα.
Διαχείριση κρίσεων :
Οποιοδήποτε γεγονός ή συμβάν, που περιλαμβάνει κάποιο κίνδυνο που απειλεί άμεσα η έμμεσα τον καταναλωτή, το περιβάλλον ή την αξιοπιστία ενός οργανισμού (κράτος η εταιρεία) απαιτεί προσεκτική διαχείριση. Το συμβάν αυτό, μπορεί να μετεξελιχτεί σε κρίση (crisis), όταν τα φώτα της δημοσιότητας στραφούν πάνω στο συμβάν. Αυτό πολλές φορές οδηγεί σε μία “ανεξέλεκτη” κατάσταση! Πέρα από την οικονομική ζημία, μειώνεται και η εμπιστοσύνη του καταναλωτικού κοινού προς του ελεκτικούς μηχανισμούς του κράτους.
Η εξέταση των διατροφικών κρίσεων απ' όλο τον κόσμο και απ' όλες τις χώρες έδειξαν ότι μια αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων πρέπει να περιλαμβάνει απαραίτητα τρία βασικά στοιχεία :
- Την συνεχή επικοινωνία με το κοινό-καταναλωτή
- Την αναγνώριση άμεσων και πιθανών κίνδυνων
- Την διαχείριση των συνεπειών της κρίσης (επόμενη μέρα)
Η συνεχής και άμεση επικοινωνία θεωρείται απαραίτητη για τη δημιουργία μιας πλατφόρμας εμπιστοσύνης μεταξύ του κοινού και του οργανισμού (κράτους, βιομηχανίας ή εταιρείας). Οι καταναλωτές δικαιούνται να έχουν πρόσβαση στην ενημέρωση για θέματα που επηρεάζουν άμεσα τις ζωές τους και η έγκαιρη δημοσίευση πληροφοριών αποτελεί το πρώτο βήμα για τη λύση του προβλήματος.
Έχει παρατηρηθεί και καταγραφεί, ότι από την στιγμή που το κοινό έχει διαμορφώσει κάποια άποψη ή εικόνα για κάποιο θέμα αυτό, είναι δύσκολο να αλλάξει, διότι το κοινό τείνει να ακούει τις πληροφορίες που στηρίζουν τα πιστεύω που έχει διαμορφώσει. Γι’ αυτό, η γρήγορη και έγκυρη επικοινωνία είναι το πρώτο βήμα στη διαχείριση της κρίσης.
Δεύτερο σημαντικό στοιχείο, είναι η αναγνώριση των αμέσων και πιθανών κινδύνων, που θεωρείται εξίσου σημαντικό για το κτίσιμο εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας μεταξύ κοινού και οργανισμού. Η επιτυχής επικοινωνία δημιουργείται από το χρόνο και την προσπάθεια που έχει επενδύσει ο οργανισμός στο να καταλάβει τι γνωρίζει και τι πιστεύει το κοινό. Η άρνηση των πραγματικών κινδύνων, καθώς και των κινδύνων που (έστω και λανθασμένα) καταλαβαίνει το κοινό σαν πραγματικούς, μπορεί να αποτελέσει καταστροφή για τη σωστή επικοινωνία και τη διαχείριση της κατάστασης.
Η διαχείριση των συνεπειών της επόμενης μέρας (που πολλές φόρες αναφέρεται σαν Technological stigmata) έχει σχέση με τη εικόνα (συνήθως αρνητική), που μένει στο κοινό για προϊόντα ή οργανισμούς ή τεχνολογίες ή ακόμη και χώρες, μετά την κρίση. Αυτή η κατάσταση, μπορεί να ελεγθεί με την άμεση και έγκυρη επικοινωνία σχετικά με τη φύση του κίνδυνου, καθώς και με προσπάθειες να διευκρινιστούν σκοτεινά και δυσνόητα επιστημονικά σημεία, ώστε να μειωθεί η αβεβαιότητα και η σύγχυση.
Το μέλλον. . .
Το παρελθόν έδειξε πόσο εύθραυστη είναι η αλυσίδα από το χωράφι στο πιάτο και σίγουρα αποτέλεσε αφορμή για μεγάλες αλλαγές, τόσο σε τοπικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο (νομοθετικό, ελεγκτικό, επιστημονικό). Η ειλικρινής και αποτελεσματική επικοινωνία αποτέλεσε και θα αποτελεί σημαντικό στοιχείο στις μελλοντικές κρίσεις.
Γράφει ο Μιχάλης Ρισσάκης M.Sc, Τεχνολόγος τροφίμων, Βιοτεχνολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου