Σπιρουλίνα : Η καλλιέργεια του μέλλοντος!

Ακόμα και σε περιόδους οικονομικής κρίσης όπως αυτή που βιώνει σήμερα η χώρα μας, υπάρχουν επαγγελματικές ευκαιρίες και μόνο ως τέτοια μπορεί να χαρακτηρισθεί η καλλιέργεια της σπιρουλίνας.

Η καλλιέργεια της σπιρουλίνας έχει μεγάλο κόστος εγκατάστασης που φτάνει τα 40.000-50.000 ευρώ ανά στρέμμα (θερμοκήπιο, δεξαμενές, μηχανισμούς ανάδευσης, αποξηραντήρες) και απαιτεί διαρκή θέρμανση του θρεπτικού διαλύματος.  (Δείτε το άρθρο του food-isimo : ΣΠΙΡΟΥΛΙΝΑ - Ένα θαύμα της Φύσης)

Μπορεί βέβαια το κόστος της επένδυσης μιας μονάδας παραγωγής να είναι αρκετά υψηλό, με την καλλιέργεια να θεωρείται ιδιαιτέρως απαιτητική, ωστόσο τα έσοδα που μπορεί να αποδώσει η σπιρουλίνα, δύσκολα αφήνουν κάποιον ασυγκίνητο. Μία μέση στρεμματική απόδοση εφόσον πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις που απαιτεί η καλλιέργεια της σπιρουλίνας φθάνει και ξεπερνά τις 30.000 ευρώ!

Η σπιρουλίνα σήμερα καλλιεργείται στη Νιγρίτα Σερρών από δύο Ελληνες που ίδρυσαν την εταιρεία "ΑΛΔΗ". Για τη σπιρουλίνα Νιγρίτας η ιδέα της παραγωγής ήρθε το 1992 μετά από μία 10ετή έρευνα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με επικεφαλής τον δρ. Μιχαήλ Φύτικα.

Η επένδυση αυτή πραγματοποιήθηκε το 1997 όταν εντάχθηκε στο πρόγραμμα Leader και βραβεύτηκε μάλιστα ως η πιο καινοτόμα ιδέα στην Ελλάδα για το 1998. Η κοιλάδα της Νιγρίτας θεωρείται ιδανική για την παραγωγή του φυκιού λόγω των γεωθερμικών πηγών, καθώς αποτελεί μια περιοχή που συνδυάζει όλες τις παραμέτρους που απαιτούνται για την καλλιέργεια.

Υπολογίζεται ότι η μέση απόδοση μίας καλλιέργειας σπιρουλίνας είναι 10 γραμμάρια την ημέρα ανά τετραγωνικό μέτρο, δηλαδή στο στρέμμα η απόδοση μπορεί να φθάσει τα 10 κιλά την ημέρα. Οι τιμές πωλήσεως ποικίλλουν πολύ, ανάλογα με τη χώρα προελεύσεως, την ποσότητα, την ποιότητα, το είδος της συσκευασίας.

Οι τεχνικές καλλιέργειας και οι απαιτήσεις :

Η καλλιέργεια της σπιρουλίνας απαιτεί μία ελάχιστη θερμοκρασία. Η ιδανική θερμοκρασία του νερού είναι οι 37οC. Σε ένα περιβάλλον με υψηλότερη θερμοκρασία από αυτή τη θερμοκρασία έχουμε ζημιές στην παραγωγή, ενώ σε χαμηλότερες θερμοκρασίες η ταχύτητα πολλαπλασιασμού της σπιρουλίνας πέφτει αναλογικά με τη θερμοκρασία. Στους 20οC σταματάει στην πράξη η ανάπτυξη της σπιρουλίνας.

Για να διατηρηθεί το νερό με το θρεπτικό υλικό στην επιθυμητή θερμοκρασία πρέπει να θερμαίνεται με τεχνητό τρόπο. Για τον λόγο αυτό τοποθετούνται οι δεξαμενές μέσα σε ένα θερμοκήπιο, αλλά αυτό δεν επαρκεί. Θα πρέπει να υπάρχει σύστημα θέρμανσης και φωτισμού. Η λύση όμως αυτή είναι πολύ ενεργοβόρα και κοστίζει πολύ. Εάν η θέρμανση του νερού γίνεται με χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, τότε αυξάνεται πολύ το κόστος παραγωγής. Μια ιδανική λύση αποτελεί η γεωθερμία, όπως είναι η περίπτωση της Νιγρίτας Σερρών.

Αποξήρανση

Το μόνο μέσο διατήρησης της σπιρουλίνας χωρίς να καταφύγει κάποιος στην ψύξη της σε ψυγεία είναι η ξήρανση. Στη βιομηχανία η σπιρουλίνα αποξηραίνεται με ρεύμα αερίου (spray - drying) πολύ υψηλής θερμοκρασίας αλλά για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Η αποξήρανση πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο σύντομη για να αποξηρανθεί χωρίς να υποστεί ζύμωση η σπιρουλίνα. 

Η σπιρουλίνα μπορεί να αποξηρανθεί και να διατεθεί με τη μορφή μακαρονιών ή σε μορφή αλεύρου ή σε χονδρές ίνες. Η καλά αποξηραμένη σπιρουλίνα είναι τραγανή. Αυτή πολλές φορές την κονιορτοποιούν ανάλογα με τη χρήση της. Η ξηρή σπιρουλίνα πρέπει να έχει 8-9% υγρασία για να διατηρείται χωρίς προβλήματα.

Η συντήρηση

Η ξηρή σπιρουλίνα μπορεί να διατηρηθεί για πολύ καιρό χωρίς να χάσει τις ιδιότητές της, υπό την προϋπόθεση ότι θα διατηρηθεί σε γεμάτα και στεγανά φακελάκια, μακριά από το φως, τον αέρα και τις υψηλές θερμοκρασίες. Σε απλά φακελάκια μπορεί να διατηρηθεί για 3 μήνες χωρίς προβλήματα. Καλύτερη είναι η συσκευασία που διατηρεί τη σπιρουλίνα σε κενό αέρος. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να διατηρηθεί μέχρι 5 έτη.

Εξειδικευμένος ο εξοπλισμός που απαιτείται

Θερμοκήπια με ειδικές δεξαμενές απαιτούνται για την καλλιέργεια της σπιρουλίνας, που εδώ και χρόνια αποτελεί αντικείμενο πειραμάτων της ΝΑΣΑ για τη χρησιμοποίησή της ως τροφή για τους αστροναύτες κατά τη διάρκεια παραμονής τους στο διάστημα.

Ανάλογα με τη χώρα τα υλικά κατασκευής διαφέρουν. Σε χώρες της Αφρικής αλλά και της νοτιοανατολικής Ασίας (Ινδίες και Ζαΐρ) χρησιμοποιούνται πολύ απλά συστήματα, όπως φύλλα από φοίνικες για την προστασία από την υπερβολική ηλιοφάνεια. Οι δεξαμενές στις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις είναι από πλαστικό, είναι μικρών διαστάσεων και χωρίς να υπάρχει ο μηχανισμός της αναμοχλεύσεως του νερού.

Οι δεξαμενές γίνονται με διάφορους τρόπους. Η αρχή αυτών των συστημάτων είναι απλή. Ο αντικειμενικός σκοπός είναι η μέγιστη παραγωγή με το ελάχιστο κόστος. Η θέρμανση του νερού λόγω του θερμού κλίματος και του μικρού μεγέθους των δεξαμενών δεν αποτελεί πρόβλημα.

Στις χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής, οι δεξαμενές καλλιέργειας της σπιρουλίνας βρίσκονται συνήθως μέσα σε θερμοκήπιο, αφενός για να διατηρείται το νερό σε ικανοποιητικό βαθμό θερμό, αφετέρου για να προστατεύεται η καλλιέργεια από διάφορες ξένες ύλες που μπορούν να μολύνουν το θρεπτικό υγρό.

Οι δεξαμενές φέρουν σύστημα θερμάνσεως του νερού ή χρησιμοποιούν νερό που έχει κατάλληλη θερμοκρασία και προέρχεται από τη γεωθερμία ή χρησιμοποιούν άλλα νεότερα συστήματα (φωτοβιοαντιδραστήρας κλπ.). Το σύστημα με την τεχνητή θέρμανση έχει μεγάλο κόστος εγκατάστασης αλλά και μεγάλο κόστος παραγωγής.

Ο απαραίτητος εξοπλισμός για την παραγωγή της σπιρουλίνας είναι ο εξής:

Θερμοκήπιο : Οι δεξαμενές περιβάλλονται από ένα θερμοκήπιο από πλαστικό. Το θερμοκήπιο χρησιμοποιείται ώστε να διατηρείται η θερμοκρασία σε κανονικά επίπεδα αλλά και να προστατεύεται το νερό των δεξαμενών από την είσοδο διάφορων υλικών.

Δεξαμενές : Οι δεξαμενές είναι ρηχές, βάθους 0,30-0,40 cm και πλάτους και μήκους που ποικίλλουν ανάλογα με το μέγεθος της μονάδος. Οι δεξαμενές αυτές είναι γεμάτες με νερό, το οποίο μπορεί να είναι βρόχινο νερό ή της βρύσης αλλά με μικρή περιεκτικότητα σε χλώριο.

Οι δεξαμενές δεν πρέπει να έχουν οξείες γωνίες αλλά να είναι στρογγυλοποιημένες. Η βάση τους πρέπει να είναι επίπεδη με μία μικρή κλίση προς μία κατεύθυνση ώστε να διευκολύνεται το άδειασμα.

Η ταυτότητα του μικροοργανισμού

Η σπιρουλίνα είναι ένα φύκι, ένας μικροοργανισμός που ευρίσκεται στο νερό με μήκος 0,3mm και έχει τη μορφή σπείρας και χρώμα πράσινο-μπλε. Οι μικροοργανισμοί αυτοί παρουσιάσθηκαν στη γη πριν από 3,5 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή έχουν σχεδόν την ηλικία της γης. Οι μικροοργανισμοί αυτοί είχαν ουσιαστικό ρόλο στη μετατροπή της πρώτης ατμόσφαιρας του πλανήτη μας στη σημερινή της μορφή, με την παραγωγή οξυγόνου με τη βοήθεια της φωτοσύνθεσης, αλλά και στην εξέλιξη όλων των έμβιων όντων. Οι πρώτες μορφές ζωής στη γη ήταν τα βακτήρια, που υπάρχουν εδώ και 3,4 δισεκατομμύρια χρόνια. Στη συνέχεια αναπτύχθηκαν τα κυανοβακτήρια ή άλγη. Ένα από αυτά είναι και η σπιρουλίνα!

Τρόφιμο με ιδιαίτερα υψηλή διατροφική αξία

Η σπιρουλίνα είναι το πιο πλήρες τρόφιμο που υπάρχει στον κόσμο. Επίσης θεωρείται ένα σημαντικό συμπλήρωμα διατροφής χάρη στις θεραπευτικές της ιδιότητες. Τα περισσότερα που έχουν γραφεί για τη σπιρουλίνα σαν στοιχείο της διατροφής του ανθρώπου έχουν γραφεί τη δεκαετία του 1940, βεβαίως από τότε έχουν γίνει πολλές νεότερες έρευνες και έχουν γραφεί πολύ σημαντικά πράγματα.

Αντίθετα από άλλους μικροοργανισμούς, η σπιρουλίνα είναι πλούσια σε ιχνοστοιχεία, που απορροφώνται πολύ εύκολα από τον οργανισμό του ανθρώπου.

Είναι πολύ πλούσια πηγή πρωτεϊνών, των οποίων το ποσοστό ποικίλλει μεταξύ 50-70% του ξηρού της βάρους (έχει δύο φορές περισσότερη πρωτεΐνη από τη σόγια, τρεις φορές περισσότερη από το μοσχαρίσιο κρέας), οι πρωτεΐνες της σπιρουλίνας δίνουν στον ανθρώπινο οργανισμό σχεδόν το σύνολο των βασικών αμινοξέων, γεγονός που την καθιστά τρόφιμο απαραίτητο στη διατροφή των χορτοφάγων.

Η σπιρουλίνα είναι εξαιρετικά πλούσια σε βιταμίνες. Η β-καροτίνη που υπάρχει στη σπιρουλίνα καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες ενός ενήλικα με 2g σπιρουλίνας. Επίσης περιέχει τη βιταμίνη Ε, που διακρίνεται για τις αντιοξειδωτικές της ιδιότητες. Ακόμη έχει πολλές βιταμίνες της ομάδας Β και ειδικά τη Β12 (τέσσερις φορές περισσότερη από το ωμό συκώτι). Η βιταμίνη αυτή πολύ σπάνια συναντάται στις τροφές που χρησιμοποιούν οι χορτοφάγοι.

Επίσης είναι πλούσια σε ιχνοστοιχεία και μέταλλα. Πρέπει να σημειώσουμε επίσης την παρουσία του ασβεστίου, του φωσφόρου και του μαγνησίου σε ποσότητες που είναι παρόμοιες με εκείνες του γάλακτος.

Πηγή : http://www.ethnos.gr/entheta Γράφει ο Κώστας Νάνου