ΠΕΡΙ ΑΣΠΑΡΤΑΜΗΣ. . .

Τι είναι η ασπαρτάμη :

Η ασπαρτάμη είναι μια έντονη γλυκαντική ουσία χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες, η οποία είναι περίπου 200 φορές πιο γλυκιά από τη σακχαρόζη (κοινή ζάχαρη). Περιέχεται σε διάφορα τρόφιμα και ποτά και χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο της ζάχαρης. Όπως και η ζάχαρη αποδίδει 4cal/gr, αλλά λόγω της ισχυρής της γλυκύτητας χρησιμοποιείται σε πολύ μικρότερες δόσεις, μ' αποτέλεσμα οι συνολικές θερμίδες που προσδίδει στα τρόφιμα και ποτά που χρησιμοποιείται να είναι πρακτικά μηδαμινές.

Όσον αφορά τον τρόπο παρασκευής της να πούμε ότι η ασπαρτάμη (Ε 951) παρασκευάζεται εργαστηριακά από την ένωση δύο αμινοξέων (συστατικά των πρωτεϊνών), το ασπαρτικό οξύ και τη φαινυλαλανίνη, και από μικρή ποσότητα μεθανόλης.

Χρήσιμες πληροφορίες :

Συνετέθη για πρώτη φορά το 1965, ενώ στις μέρες μας πλέον χρησιμοποιείται στην παρασκευή τροφίμων και ποτών σε περισσότερες από 100 χώρες παγκοσμίως. Η ασπαρτάμη εγκρίθηκε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (Food and Drug Administration - FDA) των Η.Π.Α. το 1981 για να χρησιμοποιηθεί σε μια σειρά τροφίμων (π.χ. γλυκαντική ουσία σε δισκία, δημητριακά πρωινού, τσίχλες). Η έγκριση αυτή επεκτάθηκε δύο χρόνια αργότερα το 1983 για να συμπεριλάβει τη χρήση ασπαρτάμης  και σε ανθρακούχα αναψυκτικά.

Το 1985 το Συμβούλιο Επιστημονικών Υποθέσεων του Αμερικάνικου Ιατρικού Συλλόγου, σε συνδιασμό με την επιτροπή ειδικών επιστημόνων επί των προσθέτων τροφίμων (JECFA), του Παγκόσμιου οργανισμού υγείας (WHO) και της Ευρωπαϊκής επιστημονικής κοινότητας, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση και κατανάλωση ασπαρτάμης από υγιείς ενήλικες είναι ασφαλής και δεν σχετίζεται με παρενέργειες ή προβλήματα υγείας. Το 1996, η ασπαρτάμη εγκρίθηκε ως ''ασφαλής γλυκαντική ουσία γενικής χρήσης'' για την παραγωγή και χρήση της σε τρόφιμα και ποτά από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α.

Ωστόσο σύμφωνα μ' άλλους επιστήμονες φαίνεται ότι υπάρχουν πάνω από 92 διαφορετικές έμμεσες επιπτώσεις στην υγεία, οι οποίες σχετίζονται με την κατανάλωση ασπαρτάμης!

Η ασπαρτάμη διαλύται και επομένως μπορεί να ''ταξιδέψει'' μέσα στο σώμα μας και να εναποθετηθεί-κατακαθίσει σε οποιδήποτε ανθρώπινο ιστό, σχηματίζοντας ουσιαστικά ένα ίζημα. Το ανθρώπινο σώμα αφομοιώνει την ασπαρτάμη, αντίθετα από την σακχαρίνη η οποία δεν διαλύεται μέσα στον οργανισμό μας.

Ακούγεται σουρεαλιστικό αλλά είναι αληθινό! Πώς ένα χημικό κατασκεύασμα μπορεί να δημιουργίσει τέτοιο χάος?

Τι λένε οι έρευνες :

«Υπάρχουν μαρτυρίες ανθρώπων που καταναλώνουν προϊόντα με τεχνητά γλυκαντικά, όπως η ασπαρτάμη, και αναφέρουν συμπτώματα όπως πονόκοιλο, αδιαθεσία, ιλίγγους και διαταραχές της μνήμης, τα οποία υποχωρούν με τη διακοπή της λήψης αυτών των τροφίμων, γεγονός που θα έπρεπε να ανησυχήσει τους κρατικούς φορείς», υποστηρίζει ο γιατρός-διαιτολόγος Laurent Chevallier που πιστεύει ότι η Γαλλική Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (AFSSA) θα έπρεπε να δώσει μεγαλύτερη σημασία στις αρνητικές έρευνες όσον αφορά την ασφάλεια της ασπαρτάμης.

 
Είναι γεγονός ότι η ασπαρτάμη, όπως και κάθε συνθετική γλυκαντική ουσία, προτού κυκλοφορήσει στο εμπόριο, έχει ελεγχθεί ως προς την ασφάλειά της, με τοξικολογικές έρευνες σε πειραματόζωα και με μακροχρόνιες επιδημιολογικές παρατηρήσεις σε πληθυσμούς που καταναλώνουν τρόφιμα με συνθετικά γλυκαντικά. Εν συνεχεία, όπως είδαμε και προηγομένως, οι αρμόδιοι φορείς - όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο αμερικανικός FDA και η ευρωπαϊκή EFSA - λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών, η πλειοψηφία των οποίων καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ασπαρτάμη είναι ασφαλής, ενέκριναν τη χρήση της. Ωστόσο, υπάρχουν και ανησυχητικές έρευνες όσον αφορά την ασφάλεια της ασπαρτάμης. 

Η περίπτωση Ramazzini :Το 2005 και το 2007 το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο «Ramazzini» -ένα ανεξάρτητο μη κερδοσκοπικό ινστιτούτο- ανακοίνωσε τα αποτελέσματα τοξικολογικών ερευνών που συν­δέουν την ασπαρτάμη με καρκινογένεση σε ποντίκια. Συγκεκριμένα διαπιστώθηκε ότι η ασπαρτάμη σε χαμηλές δόσεις προκαλούσε λεμφώματα και λευχαιμία σε θηλυκά ποντίκια.

Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) αξιολογώντας (το 2006 και το 2009) τις μελέτες Ramazzini κατέληξε στο συμπέρασμα ότι έχουν ερευνητικά σφάλματα. Σύμφωνα μάλιστα με την πλέον πρόσφατη ανακοίνωση της EFSA (2009), η κατανάλωση ασπαρτάμης είναι ασφαλής και δεν συντρέχει λόγος να αναθεωρηθεί το όριο της αποδεκτής ημερήσιας πρόσληψής της. 

Πώς χρησιμοποιεί το σώμα μας την ασπαρτάμη :

Η ασπαρτάμη διασπάται στον εντερικό αυλό στα αμινοξέα ασπαρτικό οξύ και φαινυλαλανίνη, ενώ αποδίδει επίσης και μικρές ποσότητες μεθανόλης, συστατικά τα οποία στη συνέχεια περνούν στην κυκλοφορία του αίματος. Οι ουσίες αυτές απαντώνται σε πολύ μεγαλύτερα ποσά στην καθημερινή διατροφή του ανθρώπου, στο γάλα και στο κρέας, σε φρούτα και λαχανικά.

Ο οργανισμός χρησιμοποιεί αυτά τα παράγωγα με τον ίδιο τρόπο, είτε προέρχονται από φυσικά τρόφιμα, είτε προέρχονται από την ασπαρτάμη. Για παράδειγμα, ένα ποτήρι άπαχο γάλα παρέχει περίπου 6 φορές περισσότερη φαινυλαλανίνη και 13 φορές περισσότερο ασπαρτικό οξύ, ενώ ένα ποτήρι ντοματοχυμού έχει περίπου 6 φορές περισσότερη μεθανόλη σε σχέση με ίση ποσότητα ενός αναψυκτικού που περιέχει 100% ασπαρτάμη ως το μόνο γλυκαντικό.

Η διάσπαση της ασπαρτάμης στα τρία αυτά αμινοξέα είναι ο λόγος για τον οποίο έχει κατηγορηθεί για διάφορες επιπτώσεις στην υγεία. Συγκεκριμένα, η μεθανόλη και η φαινυλαλανίνη είναι οι δύο ενώσεις που έχουν κατηγορηθεί ως επιβλαβείς. Ωστόσο, καμία από τις κατηγορίες αυτές δεν έχει επαληθευτεί σε έρευνες σε υγιείς ανθρώπους.

Η φαινυλαλανίνη σχετίζεται με μια μεταβολική πάθηση που ονομάζεται φαινυλκετονουρία. Τα άτομα που έχουν αυτή την ασθένεια δεν μπορούν να μεταβολίσουν τη φαινυλαλανίνη. Η συχνότητα εμφάνισης της πάθησης στη λευκή φυλή είναι περίπου 1 περίπτωση ανά πληθυσμό 10000 ανθρώπων και πλέον διαπιστώνεται κατά τη γέννηση. Στα άτομα που πάσχουν από αυτή την σπάνια μεταβολική πάθηση, η πρόσληψη του αμινοξέως φαινυλαλανίνη από την τροφή μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα και παρενέργειες και για το λόγο αυτό όλες οι διαιτητικές πηγές φαινυλαλανίνης, συμπεριλαμβανομένης της ασπαρτάμης, πρέπει να αποφεύγονται.

Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α. απαιτεί την αναγραφή στην ετικέτα των τροφίμων που περιέχουν ασπαρτάμη της ένδειξης: ''Περιέχει πηγή φαινυλαλανίνης''.

Ημερίσια κατανάλωση Ασπαρτάμης :

Η Αποδεκτή Ημερήσια Πρόσληψη (Acceptable Daily Intake- ADI) για την ασπαρτάμη έχει τεθεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α. στα 50 mg ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα. Στην Ευρώπη, η Επιστημονική Επιτροπή Τροφίμων και η Επιτροπή Ειδικών σε Πρόσθετα Τροφίμων των FAO/ WHO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας/ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) έχει θέσει αντίστοιχα ως ασφαλές όριο τα 40 mg ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα.

Βιβλιογραφία :

• http://www.aspartame.org/
• http://www.eufic.org/
• http://www.sweetpoison.com/
• http://www.iatronet.gr/
• http://www.vita.gr/
• Ράνια Ζαχαροπούλου - ειδική παθολόγος με εξειδίκευση στον σακχαρώδη διαβήτη και επιστημονική συνεργάτης του Λαϊκού Νοσοκομείου.
• Βίκυ Πυρογιάννη – Κλινική διαιτολόγος, διατροφολόγος